Za sve su krivi nercovi: Danska premijerka podnosi ostavku

Premijerka Danske Mette Frederiksen planira da danas podnese ostavku, iako je njen blok lijevog centra pobijedio na opštim izborima, jer želi da pokuša da formira novu vladu sa širom kaolicijom što je i predložila prije izbora. Njen "crveni" blok je osvojio 87 mandata i još tri iz autonomnih prekomorskih teritorija Farska ostrva i Grenlanda, što mu je obezbijedilo većinskih 90 od 179 poslanika danskog parlamenta.

Desničarski "plavi" blok, neformalni liberalni i konzervativni savez koji podržavaju tri populističke partije, osvojio je u Danskoj 72 mesta u Parlamentu, a jedno na Farskim ostrvima. Frederiksen će danas zvanično predati ostavku kraljici Margrethe, a potom se očekuju pregovori sa strankama o formiranju vlade. "Jasno je da iza vlade u njenom sadašnjem obliku više nema većine. Zato ću kraljici podnijeti ostavku vlade", najavila je Frederiksen.

Prije izbora ona je iznijela ideju o širem savezu koji bi uključivao i opozicione stranke, ali su opozicioni lideri liberal Jakob Elleman-Jensen i konzervativac Soren Pape Poulsen ideju odbili. Iako su izborni rezultati sugerisali da bi ona navodno mogla da ostane premijerka samo uz podršku lijevog centra, Frederiksen je rekla da će se pridržavati svoje ambicije da dođe i do opozicionih partija.

"Socijaldemokrate su izašle na izbore da formiraju široku vladu. Saznaću da li se to može učiniti", rekla je ona. Frederiksen je bila prinuđena da ide na izbore zbog posljedica sporne ranije odluke njene Vlade da u okviru mjera protiv pandemije usmrti milione nercova koji se u Danskoj gaje zbog krzna. Slike masovnih grobnica tih životinja proganjaju Frederiksen od 2020. i na kraju su dovele do pukotina u bloku lijevog centra.

Njene Socijaldemokrate su ostale vodeća stranka Danske sa 27,54 odsto glasova, ali poslaničku većinu potrebnu za formiranje vlade su dobile tek na samom kraju prebrojavanja glasova. Bivši premijer Lars Løkke Rasmussen čija je novoformirana centristička partija osvojila je 9,27 odsto glasova i 16 poslaničkih mjesta, rekao je da i on želi da Frederiksen pokuša da formira vladu, ali ne i da ona ostane premijerka.

Løkke Rasmussen, dvostruki lider vlade koji je izgubio na izborima 2019. od Frederiksen i napustio Liberalnu stranku desnog centra nakon unutrašnje borbe za vlast, nije htio da kaže koga bi podržao kao sljedećeg premijera ili da li vidi tu ulogu za sebe.

Frederiksen, koja je postala najmlađa premijerka u istoriji Danske kada je prije više od tri godine preuzela dužnost i tada imala 41 godinu, udružila se sa opozicijom kako bi povećala rashode za odbranu poslije ruske invazije na Ukrajinu. Njeno postojano vodstvo Danske tokom pandemije Covida-19 djelimično je zasjenjeno epizodom ubijanja nercova.

Odluka o klanju 17 miliona tih životinja da bi se ljudi zaštitili od mutacije koronavirusa, donesena je u žurbi i bez potrebnih zakona. Zadala je razoran udarac danskim uzgajivačima nercova, iako nije bilo dokaza da je mutirani virus nađen među nekima od njih opasniji od drugih sojeva.

federalna.ba/Beta