Tabačka džamija simbol tradicije kožarskog obrta u visočkoj čaršiji

Tabačka ili Tabhanska džamija u Visokom, koja se u nekim spisima naziva i Tabačica, smještena je na lijevoj obali rijeke Fojnice, na nekadašnjoj periferiji visočke čaršije gdje se svojevremeno nalazila tabhana. Tabaci su se bavili hemijskom obradom kože, a njihove radionice zvale su se tabhane.

U Bosni i Hercegovini je postojalo petnaestak mjesta sa razvijenim zanatom obrade kože. Prisustvo ovog zanata zabilježeno je i u prvoj polovini 17. vijeka za vrijeme vladavine Osmanskog carstva. Kasnije se razvijao pa je osnovan i tabački esnaf (kožarski obrt) sa upravom, na čijem čelu je stajao esnaf-majstor ili ćehaja.

Osim u Visokom, tabaci su izgradili džamije još u Sarajevu, Banjoj Luci, Mostaru i Tešnju.

Imam Tabačke džamije u Visokom Edžnan ef. Hajrić u razgovoru za Fenu ističe da je Tabačka džamija jedan od simbola grada te nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine.

- Izgradili su je tabaci zanatilije koji su ispod prostora gdje je podignuta džamija na rijeci Fojnici obrađivali kože u osmanskom periodu. Kad je ovaj esnaf finansijski ojačao napravili su džamiju. Pripovijeda se, tabaci su džamiju sebi sagradili iz potrebe jer su bili vjernici koji su praktikovali vjeru i odlazili su u druge džamije koje su tad postojale. Međutim zbog neugodnog mirisa koji odjeća poprimi kad se radi s kožom, da tako kažem, smetali su drugim klanjačima. I oni su iz tog razloga sebi sagradili džamiju jer nisu željeli da idu u druge džamije da ne bi ometali ostale klanjače - kazao je ef. Hajrić.

Dodaje da se također pripovijeda da su tabaci zbog svog posla bili oslobođeni plaćanja jednog dijela poreza tadašnjoj osmanskoj državi. Obrada kože se tada smatrala privilegovanim poslom, dok su zauzvrat bili dužni da rade na izgradnji islamske infrastrukture. Tako su tabaci bili zaduženi da grade džamije, tekije, hamame...

- Kroz svoj istorijat džamija je doživjela razne nepogode, poplave, požare, tako da je Tabhanska džamija u sadašnjem izgledu otprilike zadnjih 120 godina. Nakon jedne velike poplave koja je zadesila izgrađena je ponovo - ističe imam Tabačke džamije Edžnan ef. Hajrić, aludirajući na poplavu koja se desila 1871. godine kada je rijeka Fojnica odnijela i tabhanu i džamiju.

Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika BiH ovu visočku džamiju proglasila je nacionalnim spomenikom u oktobru 2003. godine.

- Međutim u spisima se navodi da je prvi put bila proglašena za nacionalni spomenik 1950 godine. Tad je bila proglašena nacionalnim spomenikom zato što je imala najvisočiju drvenu munaru. Nakon pet, šest godina od proglašenja za nacionalni spomenik Tabačka džamija je skinuta s Liste nacionalnih spomenika, zato što je jedan od džematlija ofarbao munaru u zelenu boju - kaže ef. Hajrić, naglašavajući da džamiju treba čuvati i sačuvati u njenom izvornom obliku.

Imam Tabačke džamije u Visokom Edžnan ef. Hajrić naglašava da je riječ o džamiji koja je građena od prirodnih materijala.

- Ne smiju se dodavati materijali koji nisu prirodni. Ona je od drveta i kao takva je sačuvana i u posljednjoj rekonstrukciji - zaključio je u razgovoru za Fenu ef. Hajrić.

federalna.ba/Fena