IANUBiH: Nauka mora ostati izvan političkih i etničkih kompromisa

Internacionalna akademija nauka i umjetnosti Bosne i Hercegovine (IANUBIH), kao nezavisno tijelo koje okuplja domaće i međunarodno priznate naučnike te umjetnike, izražava ozbiljnu zabrinutost povodom načina na koji se u Bosni i Hercegovini dodjeljuju državne nagrade za nauku, te ukazuje na potrebu da se naučni integritet zaštiti od banalizacije i političke instrumentalizacije. Njihovo saopćenje prenosimo u ciujelosti:

"Nauka je po svojoj prirodi univerzalna i mjerljiva. Njena vrijednost se ne utvrđuje pripadnošću, već doprinosom. Postoje jasni međunarodni kriteriji koji se primjenjuju širom svijeta: broj recenziranih radova, broj citata, h-indeks, učešće u relevantnim projektima, kao i vidljivost i uticaj naučnog rada u globalnoj zajednici. U tom kontekstu, činjenica da se državna nagrada za nauku u Bosni i Hercegovini dodjeljuje osobi koja ima svega 444 citata i h-indeks 9, dok postoje desetine naučnika iz ove zemlje sa hiljadama citata i višestruko većim međunarodnim uticajem, postavlja ozbiljna pitanja o transparentnosti i vjerodostojnosti procesa.

Još veća zabrinutost izaziva sastav Vijeća za nauku BiH, koje bira dobitnike ovih nagrada. Članovi tog vijeća – koje bi trebalo da bude najviše stručno tijelo u državi – prema javno dostupnim podacima imaju sljedeće naučne metrike:

• 4 člana imaju manje od 50 citata,
• 6 članova imaju manje od 300 citata,
• 1 član ima 13 citata, a drugi 22 citata,
• Samo 3 člana imaju više od 1000 citata.

S obzirom da postoje srednjoškolci i mladi istraživači u BiH s većim naučnim dometom od članova ovakvog savjeta, onda je jasno da problem nije u nagrađenima, nego u onima koji nagrađuju.

IANUBIH ističe da naučne nagrade ne smiju biti poligon za političko balansiranje, etničku kvotu ili institucionalne kompromise. Nauka ne poznaje “po jednog iz reda svakog naroda” – nauka poznaje samo istinu, rad, dokaze i međunarodno priznanje.

Ovakvom praksom ne nanosi se šteta samo onima koji su izostavljeni – već se urušava povjerenje u cijeli sistem. Bosna i Hercegovina ima svjetski priznate naučnike, članove međunarodnih akademija, lidere velikih istraživačkih konzorcija, autore stotina radova i hiljada citata. Prešutjeti njih i nagraditi one koji ne ispunjavaju ni osnovne naučne metrike – znači svjesno marginalizovati nauku i poniziti vlastiti intelektualni potencijal.

IANUBIH poziva nadležne institucije da hitno revidiraju kriterije za izbor članova savjeta za nauku, usklade ih s međunarodnim praksama i osiguraju da se naučne nagrade dodjeljuju najboljima, a ne podobnima.

U protivnom, poruka koju šaljemo budućim generacijama istraživača jeste da se trud, integritet i izvrsnost – ne isplate"-navodi se u saopćenju IANUBiH.

federalna.ba/IANUBiH