Bosanskohercegovačka praizvedba kompozicije "Vexations" Erika Satiea

U okviru programa Međunarodnog festivala "Sarajevska zima", u ponedjeljak, 20. marta 2023. godine, na Muzičkoj akademiji Univerziteta u Sarajevu, s početkom u 12:00 sati, bit će upriličena bosanskohercegovačka praizvedba kompozicije "Vexations" (1893) francuskog kompozitora Erika Satiea (1866-1925) u kojoj će učestvovati pijanisti Zlatan Božuta, Mirza Gološ, Kristina Lazić i Zerina Šabotić.

Zbog nekonvencionalne koncepcije djela, zamišljenog kao najduža pisana kompozicija za klavir čija izvedba može trajati do 24 sata, kao i atipičnih interpretativnih principa, "Vexations" se rijetko uključuje u pijanističke repertoare. Notni zapis sadrži uputu za sviranje koja od izvođača zahtijeva da se kompozicija, oslobođena bilo kakve razrade osnovnog muzičkog materijala i gradacije, doslovno ponovi čak 840 puta.

Naizgled beskonačno sviranje kratkog muzičkog segmenta u veoma sporom tempu (Très lent), monoton karakter i statičan muzički tok, gdje se svaka potencijalna varijacija doživljava kao greška, doprinose doživljaju djela kao "zvučnog objekta" koji postaje dio prostora. Prema tome, kompozicija "Vexations" može se posmatrati kao okosnica koncepta "muzika kao namještaj" kojim je Satie muziku nastojao poistovjetiti sa svakodnevnim životom.

Etimološki gledano, naziv kompozicije, izveden od latinske riječi 'vexatio' što može značiti "mučenje", "iritiranje" ili "dosađivanje", ukazuje na moguću parodijsku konotaciju djela u kontekstu kompozicionog oblikovanja muzičkog materijala prema ustaljenim uzusima zadapdnoevropske muzičke tradicije. U igri riječi Erika Satiea promjena nekoliko slova u potpunosti mijenja značenje, pa se tako forma "tema i varijacije" ('variations'), transformiše u "tema i iritacije" ('vexations').

Djelo je prvi put izvedeno na inicijativu Johna Cagea, najavangardnijeg kompozitora 20. stoljeća. Praizvedba, u kojoj su osim Cagea učestvovali i David Tudor, Christian Wolff, Philip Corner, Viola Farber, Robert Wood, MacRae Cook, John Cale, David Del Tredici, James Tenney, Howard Klein i Joshua Rifkin, upriličena je u njujorškom Pocket Theatre 1963. godine i trajala je 18 sati i 40 minuta. 

Osim jedinstvenog izazova i nepredvidivog ishoda za izvođače, publika će imati priliku doživjeti introspektivno i meditativno iskustvo "vertikalnog" vremena koje je obilježje Satievog osebujnog umjetničkog koncepta.

Paralelno s izvedbom ove jedinstvene kompozicije, prisutni će moći pratiti nastanak novih likovnih djela i proces rada umjetnika Kerima Begičevića i Emira Haskića. Ovom prilikom će svoj rad "Europa, Zeus, Kupid i Kupid-birokrata" izložiti skulptor i slikar Adis Lukač.

Ulaz je slobodan.

federalna.ba/MAS UNSA